Een betrouwbare ontruimingsinstallatie (type A) valt of staat met luidsprekerlijnbewaking. Daarmee wordt continu gecontroleerd of de luidsprekerlijnen, waar de evacuatieboodschappen overheen lopen, nog intact en veilig zijn. Hieronder lees je wat lijnbewaking is, hoe het werkt, welke technologieën er zijn en wanneer je welke oplossing kiest.
Luidsprekerlijnbewaking is het continu monitoren van de 100 V-luidsprekerlijnen op onderbreking, kortsluiting, aardsluiting en afwijkende belasting. Bij Type A systemen hoort deze bewaking bij de basisfunctionaliteit van de centrale/versterkers. Omdat 100 V-luidsprekers via een transformator en vaak seriekoppelingen/capaciteiten zijn aangesloten, volstaat eenvoudige DC-weerstandsmeting niet. Fabrikanten gebruiken daarom technieken als impedantievergelijking of pilot-tone om storingen betrouwbaar te detecteren, zonder de verstaanbaarheid te beïnvloeden.
Voor de aansturing en bewaking van luidsprekers binnen ontruimingsinstallaties zijn verschillende technologieën ontwikkeld. Deze methoden verschillen in betrouwbaarheid, installatiewijze en kosten. De drie meest gangbare systemen:
Steekleiding is een van de oudste methoden voor signaalbekabeling binnen ontruimingssystemen. De 100 V-uitgang van een versterker wordt verbonden met een signaalkabel, waarop meerdere luidsprekers parallel worden aangesloten.
Bij het ontwerpen van een installatie met steekleiding dient rekening te worden gehouden met het totale afgenomen vermogen van de aangesloten luidsprekers. Dit mag het uitgangsvermogen van de versterker niet overschrijden; anders kan de versterker in beveiliging gaan of, in het slechtste geval, beschadigen.
Aan het einde van de bekabeling wordt doorgaans een EOL-component geplaatst (vroeger een afsluitweerstand, tegenwoordig vaak een actieve EOL-module). Door de aanwezigheid en het karakteristieke signaal van deze EOL te controleren, kan worden vastgesteld of er sprake is van onderbreking of kortsluiting. De aansluiting van luidsprekers binnen een steekleidingsysteem is eenvoudig:
Let op: omdat luidsprekers via transformator/condensator zijn gekoppeld, blokkeert DC en is klassieke weerstandsmeting niet bruikbaar. De bewaking gebeurt daarom met AC-methodes (pilot-tone/impedantie) waarbij de EOL (module) op het einde van de tak thuishoort.
Hoewel steekleiding in de praktijk nog veel wordt toegepast, zijn er belangrijke aandachtspunten:
Deze beperkingen kunnen worden ondervangen door over te stappen op lusbekabeling (ring), een alternatieve technologie met diverse voordelen op het gebied van beschikbaarheid.
In vergelijking met steekleiding biedt lusbekabeling belangrijke voordelen:
Een systeem met steekleiding lijkt in aanschaf vaak aantrekkelijk. Reken je echter totale kosten (materiaal, bekabelingsroute, montage, testen en toekomstige service) mee, dan komt lusbekabeling in veel projecten kostenefficiënter én bedrijfszekerder uit.
Impedantiemeting is een variant op de traditionele steekleiding. Luidsprekers zijn parallel geschakeld; de centrale meet en vergelijkt de lijnimpedantie met een ingestelde referentie. Ook sterbekabeling (meerdere takken per zone) is mogelijk.
Voordeel: alle luidsprekers in de lijn/zone worden continu gemonitord; afwijkingen (open/kort/verkeerde belasting) worden gezien.
Met principes vergelijkbaar aan een Wheatstone-brug kan een klein verschil in impedantie nauwkeurig worden vastgesteld. In de praktijk kunnen veroudering van kabels, wijzigingen in belasting of temperatuur tot verschuivingen leiden. Fabrikantimplementaties ondervangen dit met toleranties en inleerprocedures; zorg dus voor goede commissioning (baseline meten, toleranties instellen). Net als bij steekleiding gelden vergelijkbare aandachtspunten:
Qua aanschaf kan impedantiemeting aantrekkelijk lijken. Reken je echter bekabeling, route, montage en service mee, dan biedt lusbekabeling vaak lagere TCO (Total Cost of Ownership) en hogere beschikbaarheid. Belangrijke voordelen van lusbekabeling:
Lusbekabeling is de meest robuuste techniek voor signaaloverdracht in ontruimingssystemen. De luidsprekerlijn is zowel aan de invoer- als uitvoerzijde op de centrale aangesloten. Hierdoor ontstaat een gesloten circuit met tweezijdige signaalvoorziening en continue monitoring.
De ring wordt onderverdeeld met isolatoren. Deze componenten bewaken de lijn voor en na hun positie. Bij kortsluiting of onderbreking schakelt de dichtstbijzijnde isolator het defecte segment af, zodat de rest van het systeem operationeel blijft. Resultaat: maximale beschikbaarheid en beperkte impact bij kabelschade, cruciaal in noodsituaties.
Doordat ringtopologie inherent redundantie biedt, kan in veel projecten met standaard bekabeling en routevoorzieningen worden volstaan in plaats van zwaar functiebehoud, maar: dit is projectspecificiek en moet in PvE en met bevoegd gezag worden afgestemd.
Isolatoren kun je per (geografische) zone monteren, maar individuele isolatoren per luidspreker bieden de hoogste beschikbaarheid en vereenvoudigen de bekabeling. Als niet elke luidspreker geïsoleerd is, kan voor de ongeïsoleerde trajecten toch functiebehoud gelden waardoor het verhoopte kostenvoordeel deels wegvalt.
Door onze jarenlange ervaring met ontruimingsintallaties weten we wat er nodig is om elke locatie te voorzien van het juiste system. Wij ontwerpen, plaatsen en onderhouden de ontruimingsinstallatie. Dankzij onze certificeringen bent u verzekerd van een correct werkend systeem en juiste installatie. Dit alles geheel conform de geldende wet- en regelgeving. Neem voor vragen gerust contact met ons op.
TMCDAS is al sinds 1978 expert op het gebied van ontruimingsinstallaties. In 2010 heeft TMCDAS de bedrijfsactiviteiten overgenomen van Taxametercentrale B.V. te Amsterdam rondom gesproken woord ontruimingsinstallaties. Ruim vier decennia lang ontwikkelen en produceren wij ontruimingsinstallaties in huis. Al onze installaties zijn CE gekeurd en voldoen aan de laatste normeringen zoals de NEN2575. Ook voeren wij preventief en correctief onderhoud uit aan ontruimingsinstallaties volgens de NEN2654-2.
